Określenie człowiek renesansu na stałe zagościło w języku potocznym i oznacza najczęściej osobę wszechstronnie wykształconą i uzdolnioną, znającą wiele dziedzin nauki, o bogatych horyzontach myślowych i poznawczych. Określenie to powstało w związku z gwałtownym rozwojem nauki i techniki na początku epoki nowożytnej oraz poszerzeniem stanu wiedzy na temat świata i zjawisk w nim zachodzących. Podręcznikowym przykładem człowieka renesansu jest malarz i wynalazca Leonardo DaVinci.
W kolejnych stuleciach również pojawiały się osoby mające bogate zainteresowania i wiedzę w różnych dziedzinach. Przykładem takiej osoby jest Antoni Mikoszewski, prawnik oraz chemik zamieszkujący w Nowomalinie (ukr. Новомалин), miejscowości na Ukrainie, znajdującej się obecnie w rejonie ostrogskim, obwodu rówieńskiego. Kim był ów jegomość? Mikoszewski urodził się w 1777 r., w rodzinie szambelana królewskiego i podkomorzego zasławskiego Franciszka Mikoszewskiego oraz Anieli Kołyszko. Mikoszewscy posiadali pięcioro dzieci: najstarszego syna Antoniego, córki Felicjannę i Eufrozynę oraz dwóch młodszych synów Kajetana i Franciszka Ksawerego.
Antoni ukończył dwa kierunki studiów: prawo w Kolegium Prawa Cywilnego we Lwowie oraz chemię na Uniwersytecie Wileńskim. Zawodowo zajmował się dzierżawą i administrowaniem kilkoma majątkami na Ukrainie. W ostatnich latach swojego życia pomieszkiwał u rodziny Sosnowskich w Nowomalinie, gdzie doradzał w kwestiach prawnych i gospodarczych oraz współpracował z rzeźbiarzem Tomaszem Oskarem Sosnowskim na niwie działalności artystycznej. Bardzo często przebywał również w należących do rodziny Brezów Siekierzyńcach.
Oprócz znajomości materii administracyjnej i gospodarczej, niezbędnej w działalności zawodowej, posiadał bardzo bogate zainteresowania w wielu innych dziedzinach. Interesowały go bieżące sprawy polityczne, historia, geografia, a także zagadnienia religijne, rolnictwo, botanika, ogrodnictwo, myślistwo, zoologia, kulinaria, gorzelnictwo, medycyna, weterynaria oraz rzemiosło i technika. Zasłynął również jako poeta amator oraz rysownik. Dzięki temu pozostawione przez niego materiały są w wielu przypadkach bogato ilustrowane, co jest szczególnie widoczne w przypadku zapisków dotyczących wynalazków i wielu urządzeń technicznych. Mikoszewski był żonaty, ale nie ma dowodów na to, że pozostawił po sobie potomstwo. Zmarł w lutym 1858 r. w Nowomalinie.
Antoni Mikoszewski zostawił po sobie bogatą spuściznę prywatną, która obecnie przechowywana jest w Archiwum Państwowym w Lublinie. Archiwum prywatne Mikoszewskiego jest częścią większej całości czyli spuścizny rodowej Brezów z Siekierzyniec. Ród ten pojawił się na obszarze Królestwa Polskiego w XVI w. Przedstawiciele rodu zamieszkiwali początkowo na obszarze Wielkopolski właściwej a w XVIII w. za sprawą Michała i Onufrego Brezów część rodu przeniosła się na Wołyń i Lubelszczyznę. Michał pracował wówczas u Stanisława Wincentego Jabłonowskiego, co najprawdopodobniej zadecydowało o zmianie obszaru zamieszkania. Do spokrewnienia Mikoszewskich z Brezami doszło za pośrednictwem siostrzenicy Antoniego – Honoraty, córki Felicjany, która wyszła za mąż za Hipolita Erazma Brezę, wnuka Michała Brezy, który jak już wspomniano przeniósł się z Wielkopolski. Siedzibą rodu Brezów były Siekierzyńce, miejscowość znajdująca się obecnie w województwie lubelskim. Antoni często bywał u siostrzenicy w Siekierzyńcach, co tłumaczyłoby w jaki sposób jego prywatne archiwum znalazło się wśród spuścizny rodu Brezów.
Zespół, w którym znajdują się materiały autorstwa Mikoszewskiego nosi numer 72. W 2013 r. ukazał się wydany przez lubelskie archiwum inwentarz zespołu pod nazwą „Brezowie. Dzieje rodu i spuścizn aktowych. Inwentarz zespołu akt Archiwum Brezów z Siekierzyniec 1555-1945”. Autorką wydanego inwentarza książkowego oraz uporządkowania i opracowania całego zespołu jest dr Elżbieta Wierzbicka. Archiwalia będące wytworem pracy Antoniego Mikoszewskiego stanowią sygnatury od 398 do 428. W wystawie wykorzystano sygnatury od 419 do 428. Autorem kwerendy źródłowej, opisów oraz opracowania graficznego jest dr Bartosz Staręgowski. Skany zaprezentowanych materiałów wykonała Marzanna Kędzierska.
BIBLIOGRAFIA
Chwalba A., Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
Wierzbicka E., Brezowie. Dzieje rodu i spuścizn aktowych. Inwentarz zespołu akt Archiwum Brezów z Siekierzyniec 1555-1945, Lublin 2013.
UŻYTE SKRÓTY
ABS – Archiwum Brezów z Siekierzyniec
PLANSZE WYSTAWOWE
⇓⇓⇓
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |