Szanowni Państwo, miło jest nam poinformować, że w marcu br. ukazał się XI tom serii ,,Fontes Lublinenses” wydawanej przez Archiwum Państwowe w Lublinie. To kolejny tom powstały przy współpracy Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Archiwum Państwowego w Lublinie. Publikacja jest edycją źródłową dokumentacji z lat 1429-1470 powstałej w wyniku działalności sądu szlacheckiego w Hrubieszowie.
Edycja została przygotowana przez historyków mediewistów z Instytutu Historii UMCS – Grzegorza Jawora, Małgorzatę Kołacz-Chmiel i Annę Sochacką przy współudziale dr. Waldemara Bukowskiego z Instytutu Historii PAN w Krakowie.
Do rąk Czytelników trafia publikacja ciekawa i ważna. We Wstępie do edycji wydawcy omówili zagadnienia dotyczące przynależności terytorialnej Hrubieszowa, który, jak się przypuszcza, już w latach 20 XV w. stał się centrum jednostki administracyjnej i miejscem odbywania sądu. Na tym terenie w wyniku zmian, politycznych, własnościowych i ustrojowych powstał powiat hrubieszowski, który nie przetrwał długo bo zaledwie do lat 60 XV w. Wydawcy omawiają także kwestie prawne związane z funkcjonowaniem sądownictwa szlacheckiego, starając się w tym kontekście wyjaśnić genezę, właściwości i kompetencje sądu hrubieszowskiego, które nie są jeszcze do końca jasne.
Z uwagi na stosunkowo krótki czas działania sądu w Hrubieszowie pozostała po nim dokumentacja nie jest zbyt bogata. Prawie w całości mieści się w jednej księdze liczącej 80 kart oraz kilku pojedynczych składkach i kartach włączonych do innych ksiąg chełmskiego sądu ziemskiego. Dokumentacja ta, w całości przechowywana w Archiwum Państwowym w Lublinie, stała się podstawą dla niniejszej edycji.
Pomimo stosunkowo skromnego ilościowo materiału, wydane drukiem zapiski sądowe mają jednak duże znaczenie poznawcze. W Przedmowie Piotr Dymmel – redaktor serii – podkreślił, że „dzięki wydawcom możemy poznać dość słabo oświetlony źródłami fragment dziejów polsko-ruskiego pogranicza na terytorium wokół Hrubieszowa”. Oczywiście w pierwszej kolejności opublikowany materiał jest podstawowym źródłem do poznania dawnego ustroju sądowego, w tym organizacji i działalności sądu hrubieszowskiego. Jednak dostarcza on także ważnych informacji o ludziach z tamtej epoki i ich różnych sprawach uwikłanych często w bardziej złożone relacje społeczne i stosunki własnościowe na terenie pogranicza polsko-ruskiego.
Niewątpliwie z edycji będą korzystać historycy różnych specjalności, genealodzy i miłośnicy dziejów regionalnych. W celu ułatwienia szerszego odbioru wydawcy poszczególne zapisy sądowe, spisane w języku łacińskim, opatrzyli obszernymi streszczeniami polskimi.
Zapraszamy do lektury.
Zapisy sesji sądowych w Hrubieszowie z lat 1429-1470, wyd. Grzegorz Jawor, Małgorzata Kołacz-Chmiel, Anna Sochacka, przy współpracy Waldemara Bukowskiego, Instytut Historii Uniwersytetu Marii curie-Skłodowskiej w Lublinie, Archiwum Państwowe w Lublinie, ss. 304, (,,Fontes Lublinenses”, t. XI), ISBN 978-83-286-0223-6.
