Świętujemy dzisiaj Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej i Dzień Polonii i Polaków za Granicą

Drugim z trzech dni świątecznych obchodzonych na początku maja jest Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej i Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Obydwa przypadają na 2. maja.

Antoni Norbert Patek (1812-1877), założyciel firmy produkującej zegarki

Chociaż w ostatnich latach dzień 2. maja kojarzy nam się głównie ze Świętem Flagi, ujmując rzecz chronologicznie powinniśmy mówić o wymienionych świętach w odwróconej kolejności, niż są umieszczone w tytule postu. Dzień Polonii i Polaków za Granicą został bowiem ustanowiony na mocy Ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 20 lutego 2002 r., czyli na dwa lata przed Świętem Flagi RP. Inicjatywę uczczenia Polonusów podjął Senat RP, jako instytucja, która w osobie Marszałka ma w kompetencjach kontakty i współpracę z Polonią. Ideą święta jest uznanie wielowiekowego dorobku i wkładu Polonii i Polaków mieszkających za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierność i przywiązanie do polskości oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach… Wiemy doskonale, że na przestrzeni co najmniej dwustu pięćdziesięciu ostatnich lat takich Polaków było bardzo wielu. Ich pomoc Ojczyźnie to nie tylko czyn zbrojny, ale także codzienna praca na różnych polach działalności. Wymieńmy spośród nich choćby Henryka Arctowskiego, Ignacego Domeykę, Witolda Gombrowicza, Bronisława Malinowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Antoniego Patka (urodzonego w Piaskach Królewskich), Bronisława Piłsudskiego, Pawła Strzeleckiego, czy przedstawicieli popowstaniowej Wielkiej Emigracji.

Chorąży królewski z tzw. ,,rolki sztokholmskiej”, początek XVII w.

Ustawa a z 20 lutego 2004 r. wprowadziła do katalogu naszych świąt Święto Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, wypełniając tym samym lukę pomiędzy Świętem Pracy a Świętem Narodowym Trzeciego Maja.

Historia kształtowania się znaków i symboli narodowych w Polsce ma swoją odległą metrykę, sięgającą czasów średniowiecza, choć właściwie do lat 30. XIX w. barwy Królestwa Polskiego nie zostały ujęte w ramy prawne. Początkowo, posługiwanie się barwą białą i czerwoną, wywodzącymi się z podstawowego zestawu barw heraldycznych używanych w średniowieczu przede wszystkim w odniesieniu do herbów rycerskich, polegało na ich kontrastującym charakterze. Stopniowe używanie ich na różnych polach, w symbolach władzy i ich przedstawieniach

Nakaz zaborców zdejmowania z budynków publicznych polskich symboli narodowych, Kazimierz Dolny 1796 r. (nr 78)

ikonograficznych, czy też na przykład zastrzeżenie wosku w kolorze czerwonym (z niewielkimi wyjątkami) dla pieczęci monarszych, stworzyło tradycję i przeświadczenie o tym, że obydwie barwy są emanacją polskiej państwowości i należą do zestawu barw szczególnych. Tę wyjątkowość podkreślało ich stosowanie we flagach, sztandarach oraz innych emblematach używanych podczas szczególnych wydarzeń historycznych, jak np. XIX-wieczne powstania narodowe.

Ustawa o Kokardzie Narodowej z 7 II 1831 r.

Dnia 7 lutego 1831 r. Senat i Sejm Królestwa Polskiego podjęły uchwałę o posługiwaniu się Kokardą Narodową, określając jednocześnie, że ma ona mieć barwę białą i czerwoną, czyli używane w herbie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Był to pierwszy w dziejach Polski i jeden z pierwszych na świecie aktów prawnych regulujących zastosowanie barw narodowych.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przed ustawodawcą stanął problem określenia wyglądu stosowanych przez polskie urzędy: flagi państwowej, godeł i barw narodowych. Ustawę w tej sprawie Sejm RP podjął 1 sierpnia 1919 r. W pkt. 3. Ustawy postanowiono, że Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolory biały i czerwony, w podłużnych pasach, równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony.

W obowiązującej obecnie ustawie (2019 r.), zmieniającej prawodawstwo wprowadzane w latach istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest mowa o tym, że Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. […] Przy umieszczaniu barw Rzeczypospolitej Polskiej w układzie pionowym kolor biały umieszcza się po lewej stronie. […] Barwy Rzeczypospolitej Polskiej stanowią składniki flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej. […] Każdy ma prawo używać barw Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w celu podkreślenia znaczenia uroczystości, świąt lub innych wydarzeń… […] Flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony na maszcie.

Wydaje się, że akcja informacyjna oraz propagowanie postaw związanych z przywiązaniem do barw narodowych, przynosi pozytywne skutki. Coraz częściej na ulicach naszych miast, na balkonach i prywatnych posesjach zobaczyć można ,,biało-czerwoną” nie tylko z okazji Święta Flagii RP, czy innych świąt państwowych, ale również na co dzień, w czym obecne ustawodawstwo nie przeszkadza. Na osiedlach mieszkaniowych 2. i 3. maja dostrzega się wręcz niepisany zwyczaj współzawodnictwa w liczbie wywieszonych flag na balkonach. Szkoda jedynie, że wraz z nową architekturą (?) bloków zanikł w większości przypadków zwyczaj wywieszania flagi przed wejściem do klatki schodowej. Gospodarze domów mieszkalnych umieszczali je niegdyś w specjalnie przygotowanych metalowych tulejach, przytwierdzonych albo bezpośrednio do ściany bloku, albo do różnych barierek i słupków będących elementami ich architektury. Za brak wywieszonej w ten sposób flagi groziły w PRL-u sankcje administracyjne. Innym współczesnym objawem obchodów Święta Flagi RP są iluminacje w barwach narodowych, wyświetlane na reprezentacyjnych budynkach miasta. Niewłaściwe jest natomiast używanie flagi z umieszczonym na niej herbem. Ten typ zastrzeżony jest bowiem dla bandery wywieszanej na jednostkach pływających oraz w polskich placówkach dyplomatycznych.

Niestety w ostatnich latach następuje także dewaluacja znaczenia barw narodowych i flagi państwowej poprzez ich prezentowanie wprost na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego, czyli w formie niestylizowanej lub nieprzetworzonej artystycznie. Znaczenie flagi obniża się także poprzez umieszczanie na białym jej pasie, nazwy towarowej jednego z polskich niskoprocentowych wyrobów alkoholowych.

Obchodząc więc Święto Flagi RP w dn. 2 maja, ale posługując się nią także w różnych innych okolicznościach pamiętajmy, że zawsze należał się jej i należy z mocy tradycji i obowiązującej ustawy, należny szacunek.

 

-->