U źródeł organizacji Archiwów Państwowych w Polsce. 103 rocznica reskryptu Rady Regencyjnej wydanego 31 lipca 1918 r.

Już 103 lata minęły od momentu opublikowania reskryptu Rady Regencyjnej, który organizował Archiwa Państwowe oraz opiekę nad archiwaliami w niepodległej Polsce.

Fragment dziennika urzędowego "Monitor Polski" z 7 sierpnia 1918 r.
1. ,,Monitor Polski” z opublikowaną treścią reskryptu Rady Regencyjnej z 31 VII 1918 r. (źródło: SG BUW)

W środę, 7 sierpnia 1918 r. w „Monitorze Polskim” ukazała się treść reskryptu. Według jego zapisów w Ministerstwie Wyznań i Oświecenia Publicznego utworzono Wydział Archiwów Państwowych, którego zadaniem była organizacja archiwów na terenie kraju, opieka techniczno-naukowa nad zasobem oraz ratowanie zniszczonych archiwaliów i rewindykacja tych znajdujących się w zasobach niedawnych państw zaborczych. Reskrypt definiował zadania i cele działalności Archiwów Państwowych a także regulował kwestie związane z opieką naukowo-techniczną, zabezpieczaniem zasobu, rewindykacją archiwaliów oraz personelem i organizacją wewnętrzną archiwów.

Na mocy reskryptu powołano również do życia Archiwum Państwowe w Lublinie. Jego działalność początkowo oparta była o archiwum miejscowe, które zorganizował Józef Seruga, działający w ramach formuły archiwisty objazdowego. Archiwum rozpoczęło działalność 1 grudnia 1918 r. czyli w dzień przyjazdu prof. Stanisława Ptaszyckiego z Petersburga. Ptaszycki objął funkcję dyrektora APL, i od razu zaangażował się w akcję odzyskania XVII- i XVIII-wiecznego zasobu staropolskiego a w dalszej kolejności w rewindykację pozostałych akt.

Reskrypt rady regencyjnej był pierwszym poważnym dokumentem regulującym działalność Archiwów Państwowych w Polsce. Siedem miesięcy później, marszałek Józef Piłsudski wydał dekret, który organizował sieć Archiwów Państwowych, który organizował działanie Archiwów Państwowych w Polsce aż do wybuchu II wojny światowej.

Na zdjęciu Stanisłąw Ptaszycki dyrektor APL
2. Stanisław Ptaszycki, Dyrektor Archiwum Państwowego w Lublinie, 1 XII 1918 r. – 30 IX 1926 r. (źródło APL)
-->