Pierwszy oraz drugi listopada to dla wielu dzień wspominania najbliższych zmarłych oraz refleksji i zadumy nad przemijaniem i kruchością ludzkiego życia. Przygotowujemy wiązanki kwiatów oraz zapalamy znicze na grobach, które odwiedzamy wraz z rodziną. Przy tej okazji warto również pamiętać o wszystkich tych, którzy złożyli swe życie na ołtarzu Ojczyzny i przelewali krew podczas toczących się działań wojennych.
Dziś wiele mogił bohaterów tamtych dni zostało zapomnianych i mocno nadgryzionych zębem czasu. Ważne jest by jednak w takim dniu jak Święto Zmarłych, pamiętać by
zapalić choćby symbolicznego znicza na mogile człowieka, który oddał życie walcząc o wolność Polski. W okresie międzywojennym rzetelnie dbano o pamięć po żołnierzach, którzy oddali swoje życie w toku działań zbrojnych. Jak pisano w “Gońcu Częstochowskim” nr 255 z 1 listopada 1936 r., “niech w Dzień Zaduszny nie będzie ani jednego zapomnianego i opuszczonego żołnierskiego grobu w Polsce – niechże w dniu tym ci, co żyją dla Polski, uczczą tych, co za Polskę zginęli”.
Aby zadbać o mogiły poległych w czasie wojny polsko-bolszewickiej oraz poprzedzającej ją I wojny światowej, w 1919 r. powstało Towarzystwo Polskiego Żałobnego Krzyża (później Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów), które za cel stawiało sobie kultywowanie pamięci o poległych w walkach o niepodległość Polski oraz zbiórkę funduszy w celu utrzymania i konserwacji mogił bohaterów. Organizacja zaangażowana była w kwesty okolicznościowe, sprzedaż cegiełek na rzecz renowacji grobów, a nawet przygotowywanie projektów obramowań cmentarzy i mogił, by zabezpieczyć miejsca pamięci przed zniszczeniem i bezczeszczeniem. Tuż po wojnie, w 1946 r., program obchodów 1 i 2 listopada (Święto Zmarłych i Dzień Zaduszny) miał silny charakter manifestu społecznego a w całym kraju organizacją wydarzeń zajmowały się Komitety Obywatelskie “Święta Poległych”. Zachowane materiały archiwalne będące dowodem na działalność wspomnianych organizacji, przechowywane są w Archiwum Państwowym w Lublinie. Znajdują się one w zespołach, będących spuścizną po starostwach: lubelskim, konstantynowskim, janowskim, gminie Dziekanów i mieście Chełm.
Obecnie również organizowane są kwesty, i zbiórki na rzecz renowacji zabytkowych pomników i utrzymanie mogił weteranów walk. Warto więc przy tej okazji pamiętać o osobach, które w znaczący sposób przyczyniły się do tego, że Polska cieszy się niepodległością. I dlatego nie zapominajmy o zapaleniu świeczki na grobie bohatera.
Tekst: dr Bartosz Staręgowski, Katarzyna Ślusarska
Źródła:
- 1. Starostwo Powiatowe Konstantynowskie, 1918-1932, sygn. 115, s. 129.
- 2. Akta gminy dziekanów, sygn. 57.
- 3. Akta miasta Chełma, sygn. 1148.
- 4. Starostwo Powiatowe Janowskie, sygn. 12.
- 5. Starostwo Powiatowe Lubelskie 1918-1939, sygn. 1397.
- 6. Starostwo Powiatowe Janowskie, sygn. 12.
- 7. Akta gminy Dziekanów, sygn. 79.
- 8. Starostwo Powiatowe Lubelskie, 1918-1939, sygn. 1397.
