Kultywując pamięć o poległych bohaterach… Przypomnienie pięknych tradycji w dniu 1 listopada

Pierwszy oraz drugi listopada to dla wielu dzień wspominania najbliższych zmarłych oraz refleksji i zadumy nad przemijaniem i kruchością ludzkiego życia. Przygotowujemy wiązanki kwiatów oraz zapalamy znicze na grobach, które odwiedzamy wraz z rodziną. Przy tej okazji warto również pamiętać o wszystkich tych, którzy złożyli swe życie na ołtarzu Ojczyzny i przelewali krew podczas toczących się działań wojennych.

Fotografia mogiły i dwóch mężczyzn
1. Fotografia grobu poległych w 1920 r. w Pratulinie

Dziś wiele mogił bohaterów tamtych dni zostało zapomnianych i mocno nadgryzionych zębem czasu. Ważne jest by jednak w takim dniu jak Święto Zmarłych, pamiętać by

Afisz, materiał archiwalny
2. Afisz ,,Rodacy” Komitetu Obchodu Dziesięciolecia Zwycięskiego Odparcia Najazdu Rosji Sowieckiej

zapalić choćby symbolicznego znicza na mogile człowieka, który oddał życie walcząc o wolność Polski. W okresie międzywojennym rzetelnie dbano o pamięć po żołnierzach, którzy oddali swoje życie w toku działań zbrojnych. Jak pisano w “Gońcu Częstochowskim” nr 255 z 1 listopada 1936 r., “niech w Dzień Zaduszny nie będzie ani jednego zapomnianego i opuszczonego żołnierskiego grobu w Polsce – niechże w dniu tym ci, co żyją dla Polski, uczczą tych, co za Polskę zginęli”.

Aby zadbać o mogiły poległych w czasie wojny polsko-bolszewickiej oraz poprzedzającej ją I wojny światowej, w 1919 r. powstało Towarzystwo Polskiego Żałobnego Krzyża (później Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów), które za cel stawiało sobie kultywowanie pamięci o poległych w walkach o niepodległość Polski oraz zbiórkę funduszy w celu utrzymania i konserwacji mogił bohaterów. Organizacja zaangażowana była w kwesty okolicznościowe, sprzedaż cegiełek na rzecz renowacji grobów, a nawet przygotowywanie projektów obramowań cmentarzy i mogił, by zabezpieczyć miejsca pamięci przed zniszczeniem i bezczeszczeniem. Tuż po wojnie, w 1946 r., program obchodów 1 i 2 listopada (Święto Zmarłych i Dzień Zaduszny) miał silny charakter manifestu społecznego a w całym kraju organizacją wydarzeń zajmowały się Komitety Obywatelskie “Święta Poległych”. Zachowane materiały archiwalne będące dowodem na działalność wspomnianych organizacji, przechowywane są w Archiwum Państwowym w Lublinie. Znajdują się one w zespołach, będących spuścizną po starostwach: lubelskim, konstantynowskim, janowskim, gminie Dziekanów i mieście Chełm.

Obecnie również organizowane są kwesty, i zbiórki na rzecz renowacji zabytkowych pomników i utrzymanie mogił weteranów walk. Warto więc przy tej okazji pamiętać o osobach, które w znaczący sposób przyczyniły się do tego, że Polska cieszy się niepodległością. I dlatego nie zapominajmy o zapaleniu świeczki na grobie bohatera.

Tekst: dr Bartosz Staręgowski, Katarzyna Ślusarska

Źródła:

  • 1. Starostwo Powiatowe Konstantynowskie, 1918-1932, sygn. 115,  s. 129.
  • 2. Akta gminy dziekanów, sygn. 57.
  • 3. Akta miasta Chełma, sygn. 1148.
  • 4. Starostwo Powiatowe Janowskie, sygn. 12.
  • 5. Starostwo Powiatowe Lubelskie 1918-1939, sygn. 1397.
  • 6. Starostwo Powiatowe Janowskie, sygn. 12.
  • 7. Akta gminy Dziekanów, sygn. 79.
  • 8. Starostwo Powiatowe Lubelskie, 1918-1939, sygn. 1397.
--> Skip to content