Sierpień roku 1920 był momentem kluczowym w toczącej się od 1919 r. wojnie z bolszewicką Rosją.
Mimo początkowych sukcesów w starciach z Armią Czerwoną i odepchnięciu armii bolszewickiej za linię rzek Dźwina-Oressa-Zbrucz, był to sukces zaledwie chwilowy. Wiosną 1920 r. ruszyła kolejna ofensywa wojsk bolszewickich dowodzona przez Michaiła Tuchaczewskiego oraz Aleksandra Jegorowa a w czerwcu front niebezpiecznie zbliżył się do stolicy nowo odrodzonego Państwa Polskiego. Bezpośrednie zagrożenie Warszawy wymogło na władzach państwa podjęcie stosownych działań. Utworzono nowy rząd z Wincentym Witosem na czele, zorganizowano Armię Ochotniczą oraz rozpoczęto akcję agitacyjną i propagandową by przyciągnąć jak największe rzesze ochotników, chcących walczyć w obronie ojczyzny.
Mimo poważnych sukcesów wojska polskiego w zaciętych bojach pod Radzyminem, Ossowem i nad rzeką Wkrą, widmo upadku stolicy było coraz bliższe. W obliczu trudnej sytuacji gen. Tadeusz Jordan-Rozwadowski wespół z Józefem Piłsudskim, opracował plan kontrofensywy, która pozwoliłaby polskim oddziałom na przedostanie się na tyły nieprzyjaciela, uderzenie na jego lewe skrzydło i odciążenie Warszawy a następnie wypchnięcie go poza granice państwa. Plan kontruderzenia w większości realizowany był na obszarze Lubelszczyzny. W jego ramach stoczono szereg bitew m.in. pod Hrubieszowem, Chełmem, Kockiem i Cycowem. Założenia planu Rozwadowskiego i Piłsudskiego powiodły się, co zaowocowało okrążeniem armii bolszewickiej i zmuszenie jej do odwrotu. Kamieniem milowym wojny było również rozbicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego w największej bitwie kawaleryjskiej pod Komarowem 31 VIII 1920 r. Polacy odnieśli w niej gigantyczny sukces niszcząc potęgę 1 Armii Konnej i niwelując zagrożenie z jej strony.
Bohaterstwo żołnierzy oraz cywilów biorących udział w wojnie, nie zostało zapomniane. Tych, którzy przeżyli nagrodzono Krzyżami Walecznych, Krzyżami Zasługi oraz Medalami pamiątkowymi za wojnę 1919-1921. Bohaterstwo poległych wspominano podczas corocznych uroczystości, celebrujących zwycięstwo w wojnie polsko-bolszewickiej oraz poprzez opiekę na cmentarzami i mogiłami żołnierzy. Aby utrzymać miejsca pochówku w należytym stanie, organizowano akcje zbierania funduszy oraz sprzątania grobów bohaterów zmagań z bolszewikami. Z czasem powstały organizacje, które profesjonalnie zajęły się problemem utrzymania mogił i grobów żołnierzy.
W 2020 r. obchodziliśmy 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej. Z tej okazji Archiwum Państwowe w Lublinie przygotowało projekt wydawniczo-popularyzatorski „Walka zbrojna-Walka propagandowa. Oblicza wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921”. Jednym z elementów projektu była wystawa wirtualna „Lubelszczyzna w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921 – w materiałach Archiwum Państwowego w Lublinie”. Mogą ją Państwo oglądać cały czas pod tym adresem.
W tym roku wypada już 101. rocznica Bitwy Warszawskiej. W związku z tym Archiwum Państwowe w Lublinie zaprasza do udziału w konkursie związanym z wydarzeniami roku 1920. Co zrobić aby wziąć w nim udział? Należy rozwiązać krzyżówkę dostępną poniżej, odgadnąć hasło (kratki zaznaczone na żółto) a następnie wysłać je na podany adres: promocja@lublin.ap.gov.pl Pierwsze trzy osoby, które najszybciej prześlą do nas poprawne hasło otrzymają egzemplarz albumu „Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 w materiałach Archiwum Państwowego w Lublinie” oraz dodatkową nagrodę niespodziankę. Odpowiedzi na pytania z krzyżówki należy szukać w naszej wystawie. Krzyżówka dostępna jest jako obraz na stronie i u dołu jako .pdf do pobrania. Na odpowiedzi czekamy do 15 sierpnia. Serdecznie zapraszamy do zabawy oraz zapoznawania się z wystawą wirtualną APL!
