W 102. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r.

W 102. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r., zapraszamy Państwa do mini galerii prezentującej materiały archiwalnej z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie, dokumentujące wydarzenia, które rozegrały się na ziemiach polskich i na Lubelszczyźnie u progu wywalczonej wolności.

Dnia 10 listopada 1918 r., po zwolnieniu z więzienia w twierdzy magdeburskiej, przybył do Warszawy Józef Piłsudski. Następnego dnia Rada Regencyjna przekazała mu pełnię władzy w celu utworzenia Rządu Narodowego, co zapoczątkowało proces odbudowy państwa polskiego po 123 latach zaborów. Dzień 11 listopada już w okresie międzywojennym traktowany była jako moment przełomowy dla odzyskania niepodległości przez Polskę, ale dopiero w 1937 r. oficjalnie został uznany za Święto Niepodległości. W okresie od 1945 do 1988 r. nie obchodzono tego święta, przenosząc ideę odrodzenia Polski na dzień 22 lipca. Dopiero demokratyczne przemiany w Polsce spowodowały, że ustawą z 15 lutego 1989 r. ustanowiono ponownie 11 listopada jako Narodowe Święto Niepodległości.

Wydarzenia rozgrywające się w Warszawie 11 listopada 1918 r. kończyły pierwszy etap działań, których efektem miało być wskrzeszenie niepodległej i suwerennej Polski. Sytuacja, jaka miała miejsce na frontach europejskich I wojny światowej sprzyjała tym zamierzeniom. Jesienią 1918 r. klęska państw centralnych w Wielkiej Wojnie była raczej przesądzona, a rozpad monarchii austro-węgierskiej i Cesarstwa Niemieckiego były tylko kwestią czasu. Militarna i polityczna słabość dwóch potęg, na których spoczywał ciężar prowadzenia wojny, spowodowały wzrost nastrojów niepodległościowych wśród narodów wchodzących w skład monarchii habsburskiej i rewolucyjnych w państwie cesarza Wilhelma II. Październik i początek listopada 1918 r. były momentami przełomowymi dla sytuacji z drugiej połowy listopada 1918 r. Dnia 7 października Rada Regencyjna ogłosiła manifest do narodu polskiego, w którym zapowiedziała początek tworzenia niepodległego państwa. Jednocześnie, w obliczu sytuacji wojennej, na ziemiach polskich zaczęły się tworzyć lokalne ośrodki władzy. W Cieszynie, 19 października powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, w Krakowie 28 października zawiązała się Polska Komisja Likwidacyjna, w Lublinie 7 listopada powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Rząd pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego, zyskał największe znaczenie i to jego decyzje w dużej mierze wpłynęły na dalszy postęp wydarzeń w odradzającej się Polsce. 18 listopada 1918 r. TRLRP w Lublinie został rozwiązany i jeszcze tego samego dnia J. Piłsudski doprowadził do powstania rządu centralnego w Warszawie, na czele którego stanął Jędrzej Moraczewski.

W Archiwum Państwowym w Lublinie przechowywane są materiały archiwalne dokumentujące wydarzenia między innymi z października i listopada 1918 r. Są to przede wszystkim plakaty i odezwy do mieszkańców Lublina i Lubelszczyzny oraz do mieszkańców ziem polskich. Ta forma przekazu była w tamtym czasie podstawową dla obiegu informacji i wprowadzanych przez władze zarządzeń. Nie brakuje także późniejszych materiałów propagandowych powstających w związku z bieżącymi wydarzeniami, takimi jak choćby walka o ziemie zachodnie Polski, plebiscyty itp.