Rządy konfederacji targowickiej

Przywódcy konfederacji targowickiej liczyli na szeroki odzew społeczny i poparcie postulatów o przywróceniu statusu kraju sprzed 1791 r. Społeczeństwo jednak nie poparło masowo konfederatów, choć Stanisław Potocki usilnie rozsyłał kolejne uniwersały, w których przedstawiał zapisy Konstytucji 3 maja jako zamach na wolność i prawa obywatelskie. Nie zdołał jednak przeciągnąć na swoją stronę żołnierzy, którzy mimo porażek w walkach z Rosjanami zacięcie stawiali im opór. Momentem kluczowym okazał się akces Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji oraz rozkaz poddania się polskiej armii. Po zajęciu ziem litewskich analogiczną do targowicy konfederację zawiązano w Wielkim Księstwie Litewskim. Następnym krokiem było powołanie instytucji konfederacji w postaci sądów, które miały z jednej strony stanowić narzędzie sprawowania władzy, a z drugiej być batem na tych, którzy nie popierali jej postulatów.
6 IX 1792 r. rozpoczęły się w Brześciu nad Bugiem obrady Generalności Obu Konfederacji, które od 11 IX obradowały wspólnie pod nazwą Najjaśniejszej Konfederacji Obojga Narodów. Natychmiast rozpoczęła ona likwidację zmian ustrojowych wprowadzonych przez Konstytucję 3 maja, terytorialnych organów władzy oraz stałego etatu wojska. Sądy konfederackie stały się właściwą władzą w państwie. Ich decyzje były bardzo bolesne w skutkach dla gospodarki państwa, które musiało wypłacać kontrybucję na rzecz armii rosyjskiej, i tych, którzy stanęli w obronie konstytucji, a obecnie tracili swoje majątki i dorobek życia. 27 IX zamknięto obrady w Brześciu i zadecydowano o przeniesieniu ich do Grodna. 17 VI 1793 r. rozpoczęła się sesja sejmu w asyście wojsk rosyjskich. Sejm grodzieński składał się wyłącznie ze zwolenników konfederacji, o co zadbali jej przedstawiciele na poziomie lokalnym. Sejmiki opanowane przez członków konfederackich sądów wysłały na obrady tylko zwolenników ścisłej współpracy z Rosją. Finałem obrad sejmu grodzieńskiego było podpisanie traktatu sesyjnego, w którym Rzeczpospolita zrzekała się kolejnych części swego terytorium. W ten sposób przeprowadzono II rozbiór Polski.

	Uniwersał marszałka konfederacji Stanisława Potockiego ustanawiający sądy konfederacji, Tulczyn 4 VII 1792 r. (Księgi sądów konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, sygn. 3)
	Wypis z protokołu Konfederacji Generalnej w sprawie protestacji Dunina, konsyliarza Konfederacji Generalnej Koronnej, Grodno 7 III 1793 r. (Katalog Starodruków, sygn. 259)
	Dokument sądu konfederacji informujący o transakcji we wsi Lesiec, Lublin 11 III 1793 r. (Księgi sądów konfederacji województwa lubelskiego, sygn. 3)
	Uniwersał marszałka konfederacji generalnej Stanisława Bielińskiego informujący o Akcie Konfederacji Grodzieńskiej, Grodno, 17 IX 1793 r. (Zbiór dokumentów różnej proweniencji, sygn. 117)