W polskim społeczeństwie Konstytucja 3 maja została przyjęta na ogół entuzjastycznie. Przeciwko niej były jedynie niewielkie ugrupowania, nadrabiające braki w swojej liczebności dużą aktywnością polityczną oraz głośnością własnych postulatów. Na czele opozycji antykonstytucyjnej stanęli Stanisław Szczęsny Potocki oraz Seweryn Rzewuski. Po pewnym czasie dołączył do nich Franciszek Ksawery Branicki, zachowujący początkowo stanowisko dwuznaczne, z jednej strony wystrzegając się krytyki dzieła reform Sejmu Wielkiego, a z drugiej zupełnie się z nim nie zgadzając. 14 V 1791 r. Stanisław Potocki wysłał list do jednego z faworytów carycy Katarzyny księcia Grzegorza Potiomkina, domagając się interwencji zbrojnej, obalenia Ustawy Rządowej oraz przywrócenia systemu gwarancyjnego. Potiomkin próbował nakłaniać carycę do wojny, jednakże opozycyjne wobec niego środowiska z innym faworytem carycy Płatonem Zubowem na czele skutecznie paraliżowały jego zamysły. Pomysł interwencji był co chwila przekładany i odwlekany w czasie. Dopiero śmierć Potiomkina spowodowała, że kontestujący do niedawna pomysł interwencji zbrojnej Płaton Zubow zmienił swoje zdanie i zaczął nakłaniać carycę do podjęcia dalekosiężnych kroków. W ten sposób faworyt carycy budował własną pozycję polityczną.
Wizyta w marcu 1792 r. Potockiego, Rzewuskiego i Branickiego w Petersburgu co prawda spotkała się z wrogością ze strony rosyjskich kół politycznych, to jednak zakończyła się podjęciem decyzji o uderzeniu na Polskę. Największy wpływ na taką decyzję rosyjskiej imperatorowej miały wspomniane sugestie Zubowa. 18 V poseł rosyjski Jakow Bułhakow przekazał rządowi polskiemu notę powiadamiającą o wkroczeniu wojsk rosyjskich. Jako argumenty za interwencją podawano w niej nieprzyjazne zachowania w stosunku do Rosji podczas wojny z Turcją, prześladowania prawosławia oraz brak szacunku wobec carycy przejawiający się w mowach podczas sesji sejmowych. Akt polityczny ujmujący zasady działania ruchu sprzeciwiającego się Ustawie Rządowej sformułowano w Petersburgu pod koniec kwietnia 1792 r., a ogłoszono 14 V 1792 r. w małym miasteczku o nazwie Targowica. Od nazwy tej miejscowości akt wymierzony w projekt reform i Konstytucję 3 maja nazwano konfederacją targowicką, co na lata stało się symbolem zdrady narodowej.
 |
Uniwersał marszałka konfederacji Stanisława Potockiego informujący o zawiązaniu konfederacji targowickiej, Targowica 30 V 1792 r. (Księgi sądów konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, sygn. 3) |
  |
Uchwała sejmiku konfederacji ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego z podpisami jego uczestników, Chełm 26 VII 1792 r. (Księgi sądów konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, sygn. 1) |
 |
Akces do konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, Warszawa 13 VIII 1792 r. (Księgi sądów konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, sygn. 1) |
  |
Dokument konfederacji ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego w sprawie wydawania kontyngentów dla wojska rosyjskiego, Chełm, 12 VIII 1793 r. (Księgi sądów konfederacji targowickiej ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego, sygn. 2) |