Polskie podziemie wobec sowietów

Już w styczniu 1944 r. Armia Czerwona przekroczyła linię na Wołyniu, będącą granicą między przedwojennym Państwem Polskim a Związkiem Sowieckim, którą ustalono w Traktacie Ryskim z 1921 r., kończącym wojnę polsko-bolszewicką. W obliczu zagrożenia podporządkowaniem ziem polskich władzy sowieckiej zaplanowano akcję „Burza”, która miała doprowadzić do wystąpienia Polaków jako gospodarzy w swoim kraju. W jej trakcie wojska sowieckie były już na obszarze Lubelszczyzny. Wzajemne stosunki początkowo układały się dwojako. Niekiedy współpracowano podczas wspólnych walk z Niemcami, nawet do tego stopnia, że w ferworze walk dowództwo nad jednostkami sowieckimi obejmowali polscy oficerowie. Najczęściej jednak ta współpraca nastręczała wiele problemów AK. W rozkazie generała Sosnkowskiego, oficjalnie rozpoczynającym akcję, zakazano atakowania żołnierzy Armii Czerwonej i prowokowania ich do ataków. Niestety nie zawsze było to możliwe. O żołnierzach sowieckich Zdzisław Broński ps. „Uskok” napisał tak: „Jeszcze w nocy i zaraz rano spotykaliśmy tych rycerzy spod znaku sierpa i młota, głoszących perfidnie, że walczą pod wezwaniem »Jeszcze Polska nie zginęła…«. Około godz. 9.00 rano mieliśmy okazję dokonać „przeglądu”… Ciekawy to był widok, ta Armia Ludowa w marszu… Nie było tam porządku wojskowego. Wszystko szło i jechało dosłownie kupami… Wśród koni moi chłopcy poznawali konie zrabowane gospodarzom w okolicy…” Oprócz grabieży ludności polskiej, gwałtów i rozlicznych aktów przemocy, wojska sowieckie dokonywały rozbrajania żołnierzy AK. Niektórych łapano, a innych siłą wcielano do Wojska Polskiego dowodzonego przez Zygmunta Berlinga, działającego wspólnie z Armią Czerwoną. NKWD rozpoczęło również aresztowania dowódców AK. Jednym z nich był Kazimierz Tumidajski. Usunięto również stworzoną przez Delegaturę Rządu administrację i powołano komunistyczny zarząd w postaci Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Koniec akcji „Burza” na Lubelszczyźnie to początek nowych represji, stosowanych przez utrwalające się struktury nowej władzy komunistycznej.