Bohaterowie „Burzy”

Stan liczebny struktur ZWZ-AK zmieniał się dynamicznie, w zależności od działań podejmowanych przez niemieckiego okupanta i zmieniającego się teatru działań. W 1940 r. liczyła ona 2000 członków, jednak jej rozrost zahamowały lata 1940- 1942, kiedy to Niemcy podjęli szereg działań mających na celu rozbicie Polskiego Państwa Podziemnego. Na niekorzystną sytuację wpłynęły również czynniki dodatkowe, jak kapitulacja Francji czy eksterminacja elity intelektualnej i kadry kierowniczej kraju. Sytuacja gwałtownie zaczęła zmieniać się po 1942 r. Od tego momentu liczebność lubelskiego okręgu zaczyna sukcesywnie rosnąć. Warto również nadmienić, że okręg lubelski był w pewnym momencie najliczniejszym spośród wszystkich
pozostałych. Jak podaje Ireneusz Caban, największy przyrost żołnierzy nastąpił na wiosnę 1944 r., tuż przed rozpoczęciem akcji „Burza”, czego dowodem jest wzrost liczebności ZWZ-AK w obwodzie Lublin-powiat z 800 do 5868 żołnierzy. Powiększenie stanu liczbowego było możliwe dzięki napływowi młodzieży, uciekinierów z Wołynia oraz ogólnej mobilizacji społecznej i żądzy odwetu na niemieckich zbrodniarzach. Polskie Państwo Podziemne działało jako dobrze zorganizowana organizacja państwowa, posiadając własne zaplecze polityczne, administracyjne, wojskowe czy gospodarcze. W AK w ramach struktur wewnętrznych istniały jednostki edukacyjno-wychowawcze, które dbały, aby żołnierze byli odpowiednio przygotowani. Wychowywano ich w poczuciu głębokiej więzi z tradycjami oręża polskiego, dumy narodowej i przekonaniu o sile moralnej i duchowej własnego kraju. Starano się kształtować takie cechy jak karność, dyscyplina, lojalność, odwaga, poświęcenie i chęć bezwarunkowej służby zagrożonej ojczyźnie. Wychowani w tym duchu oraz odpowiednio zmotywowani przez swoich oficerów żołnierze mogli dokonywać wielu wyjątkowo bohaterskich czynów. W akcji „Burza” uczestniczyło wiele zgrupowań z lubelskiego okręgu w tym największe zgrupowanie, dowodzone przez Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”. Innymi zgrupowaniami dowodzili m.in.: w inspektoracie Lublin Wojciech Rokicki ps. „Nerwa”, Bolesław Mucharski ps. „Lekarz”, Zdzisław Broński ps. „Uskok”, w inspektoracie Chełm Zygmunt Szumowski ps. „Sędzimir”, w obwodzie puławskim Marian Bernaciak ps. „Orlik” i wielu, wielu innych. Część z nich dość długo prowadziła działania zaczepne w ramach akcji, a nawet zmierzała dać wsparcie walczącej Warszawie, jednak wkroczenie Armii Sowieckiej mocno zahamowało te plany. Niektóre zgrupowania zostały rozbrojone, niektóre rozformowane a część żołnierzy została pojmana i siłą wcielona do Wojska Polskiego.

Rozkaz personalny nr 96 K. Tumidajskiego dotyczący awansu podchorążych na podporuczników, 24 VI 1944 r.
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 11)

Wniosek o pochwałę dla żołnierzy AK, 2 VI 1944 r.
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 82)

Wierszyk „Krasnoludek” znaleziony przy zabitym w 1944 r. Mieczysławie Borowiczu, 3 VIII 1944 r.,
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 240)

Wejście oddziałów AK w lipcu 1944 r. w ramach akcji „Burza” do Żelechowa (Spuścizna mjr Zygmunta Żyłki-Żebrackiego (1907-2004) komendanta Obwodu Puławy i Inspektoratu Puławy AK, Spis nr 2, sygn. 1)

Żołnierze AK w lipcu 1944 r.
(Spuścizna mjr Zygmunta Żyłki-Żebrackiego (1907-2004) komendanta Obwodu Puławy i Inspektoratu Puławy AK, Spis nr 2, sygn. 1)

Żołnierz AK w lipcu 1944 r.
(Spuścizna mjr Zygmunta Żyłki-Żebrackiego (1907-2004) komendanta Obwodu Puławy i Inspektoratu Puławy AK, Spis nr 2, sygn. 1)

Patrol specjalnego oddziału AK wraca po wykonaniu zadania w ramach akcji
„Burza” w lipcu 1944 r.

(Spuścizna mjr Zygmunta Żyłki-Żebrackiego (1907-2004) komendanta Obwodu Puławy i Inspektoratu Puławy AK, Spis nr 2, sygn. 1)

Hieronim Dekutowski ps. „Zapora”
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 13, sygn. 65)

Żołnierze z oddziału „Zapory” w trakcie pogrzebu swoich poległych kolegów
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 13, sygn. 65)

Żołnierze z oddziału „Zapory” w trakcie trwania akcji „Burza”, 1944 r.
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 13, sygn. 65)

Zdjęcie grupowe żołnierzy Batalionów Chłopskich w lesie na ziemi puławskiej
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

Zdjęcie grupowe żołnierzy Batalionów Chłopskich na polu
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

Zdjęcie grupowe żołnierzy Batalionów Chłopskich na wzgórzu
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

Zdjęcie grupowe żołnierzy Batalionów Chłopskich w lesie
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

Żołnierze Batalionów Chłopskich wychodzący z lasu na misję
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

Zdjęcie grupowe żołnierzy Batalionów Chłopskich w lesie
(Spuścizna Mikołaja Spóza, Spis nr 22, sygn. 3)

List polecający dla ob. Skrzetuskiego do komendanta rejonu o przyjęcie go w szeregi AK, 16 I 1944 r.
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 17)

Legitymacja żołnierza AK Stanisława Kupczyńskiego, 1 VIII 1944 r.
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 29)

Pismo komendanta podokręgu ps. „Lis” do gen. Michała Roli-Żymierskiego,
27 II 1944 r.,

(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 56)

Opowiadanie nieznanej osoby dotyczące działalności konspiracyjnej organizacji
(Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, sygn. 197)

Wniosek o awans na oficera czasu wojny dla Stanisława Groma
(Bataliony Chłopskie Okręg IV Lublin, sygn. 73)

Rozkaz oficerski nr 3 będący pochwałą dla dowódcy kompanii Gozdawy za wzorowe wyniki jego żołnierzy, 3 VIII 1944 r.
(Narodowe Siły Zbrojne Okręg III Lublin, sygn. 4)

-->