Burza 1944. Z dziejów największej akcji partyzanckiej AK

Akcja „Burza” to największa operacja zbrojna Armii Krajowej, której kulminacyjnym momentem było Powstanie Warszawskie. Przeprowadzona została przez Polskie Państwo Podziemne, a jej celem było wyparcie Niemców z Polski przed wkroczeniem na jej obszar Armii Czerwonej. Zachodziła bowiem uzasadniona obawa, że sowieci zajmą „wyzwalane” spod władzy niemieckiej terytoria i nie będą chcieli pozwolić na odbudowę państwa polskiego w jego przedwojennych granicach. Czas, niestety, nie działał na korzyść strony polskiej. Lubelski Okręg AK zaliczał się do jednego z najliczniejszych. Operowały tu zgrupowania Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”, Wojciecha Rokickiego ps. „Nerwa” czy Bolesława Mucharskiego ps. „Lekarz”. Komendantem Lubelskiego Okręgu był Kazimierz Tumidajski ps. „Marcin” – weteran wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej. Działania zaczepne przeciwko okupantowi trwały jeszcze przed 1944 r. W okresie samej akcji nasiliły się, szczególnie w zakresie działań sabotażowo-dywersyjnych. Chciano również wesprzeć walczącą Warszawę, jednak żołnierze Armii Czerwonej uniemożliwili ten zamiar.

Te oraz inne zagadnienia zostały wyeksponowane na 19 planszach tematycznych. Prezentują one genezę samej akcji, jak i jej znaczenie polityczne, sylwetkę komendanta AK w tym czasie, podlegających mu żołnierzy, rozpoznanie przez nich wroga i terenu, działania zaczepne oraz wykorzystywane przez nich przygotowane własnoręcznie materiały wybuchowe. Kilka plansz jest poświęconych również propagandzie wojskowej i dbaniu o morale oraz trudnej współpracy z innymi organizacjami wojskowymi czy też Armią Czerwoną. Uwagę poświęcono również samemu Powstaniu Warszawskiemu. Materiały w zdecydowanej większości pochodzą z Archiwum Państwowego w Lublinie z zespołów: Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin (1072), Bataliony Chłopskie Okręg IV Lublin (1073), Narodowe Siły Zbrojne Okręg III Lublin (1074) oraz dwóch spuścizn: Mikołaja Spóza (2618) oraz mjr. Zygmunta Żyłki-Żebrackiego (1907-2004) komendanta Obwodu Puławy i Inspektoratu Puławy AK (2531) oraz z innych zespołów. W tych dwóch ostatnich szczególnie liczna jest dokumentacja fotograficzna. Na wystawie nie brakuje również bardzo powszechnej dokumentacji aktowej, planów, plakatów i druków ulotnych. Eksponowane są również znaczki pocztowe i faksymile prasy z okresu Powstania w Warszawie. Zaprezentowany na wystawie materiał z lubelskiego archiwum został uzupełniony o obiekty z Archiwum Państwowego w Opolu, Centralnego Archiwum Wojskowego oraz Muzeum Armii Krajowej. Za co składamy podziękowania dyrekcji tych instytucji.

Autorem wystawy jest dr Bartosz Staręgowski. Za opracowanie graficzne odpowiadają autor oraz Marek Krzykała. Kwerendę źródłową przeprowadzili: Rafał Hordyjewski, Aneta Kowalczyk, Weronika Lachowska, Łukasz Mulak, Bartosz Staręgowski oraz Mirosław Urbaniak. Skany materiałów archiwalnych wykonali: Aneta Kowalczyk, Sylwia Mazurek, Bartosz Staręgowski, Sylwia Winiarska, Michał Zawada. Wystawę objęło patronatem honorowym patronatem Muzeum Armii Krajowej im. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie.

Załączniki

-->