W imieniu Polski Podziemnej… – zwalczanie wrogów wewnętrznych

Jednym z zadań kontrwywiadu AK była likwidacja wrogów wewnętrznych. Do takich zaliczali się zdrajcy, konfidenci, volksdeutsche i inne osoby kolaborujące z Niemcami czy wysługujące się władzom okupacyjnym. Z komórkami kontrwywiadu współpracowało polskie sądownictwo podziemne, którego celem była prawna ochrona armii podziemnej oraz polskiego społeczeństwa, zwalczanie zdrady, delatorstwa i demoralizacji oraz pospolitej przestępczości. Początkowo sądownictwo podziemne działało w ramach Sądów Kapturowych, które następnie przekształciły się w Wojskowe Sądy Specjalne funkcjonujące przy komendach okręgowych. Obok sądów funkcjonowała również prokuratura, która rozpatrywała przypadki naruszenia prawa i wszczynała postępowanie na rozkaz komendanta okręgu. Rozkaz wydawany był po ewentualnych wnioskach ze strony oficerów kontrwywiadu lub wywiadu wewnętrznego. Następnie postępowanie prowadzono podobnie jak przed wojną, czyli przesłuchiwano świadków, pozyskiwano dowody oraz zbierano pełną informację wywiadowczą. Po przekazaniu dokumentacji prokuratorowi, mógł on cofnąć sprawę do uzupełnienia albo sporządzić akt oskarżenia. Akt kierowany był do WSS, po czym sąd wydawał wyrok uniewinniający, zasądzający karę więzienia bądź też skazujący na śmierć. Kara śmierci musiała być zatwierdzona przez komendanta okręgu. Po uzyskaniu zgody wyrok trafiał do dowódcy plutonu egzekucyjnego, który następnie wraz ze swoimi ludźmi zajmował się jego wykonaniem. Z uwagi na ochronę danych osobowych materiały archiwalne zaprezentowane na wystawie zostały zanonimizowane.

Pismo z prokuratury dotyczące sprawdzenia okoliczności likwidacji nieznanego z nazwiska człowieka przez pluton egzekucyjny, 14 VI 1944 r. (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, Materiały przekazane przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie, sygn. 13)
Ostrzeżenie przed konsekwencjami dalszej współpracy z Niemcami, 1943 r. (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, Materiały przekazane przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie, sygn. 19)
Lista volksdeutschów z gmin: Krzywiczki, Rakołupy i Wojsławice (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, Materiały przekazane przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie, sygn. 50)
Spis alfabetyczny osób współpracujących z okupantem niemieckim (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, Materiały przekazane przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie, sygn. 168)
Notatka dotycząca osoby współpracującej z okupantem niemieckim (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa Okręg Lublin, Materiały przekazane przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Lublinie, sygn. 247)
--> Skip to content