Zapraszamy do zgłaszania obiektów w 5. edycji Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata – rejestru dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnej wartości dla historii, kultury i tradycji polskiej. Obiekty wpisywane na Listę, którymi mogą być pojedyncze dokumenty, jak też ich zbiory, muszą spełniać odpowiednie kryteria wskazane w Zasadach tworzenia Polskiej Listy Krajowej.
Szczegółowe kryteria wpisu na Listę Krajową i warunki kwalifikacji obiektów określają Zasady tworzenia Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata.
Więcej informacji o naborze:
https://www.archiwa.gov.pl/rusza-nabor-do-5-edycji-polskiej-listy-krajowej-programu-unesco-pamiec-swiata/ i
https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/5-edycja/
Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 r.
Jego głównym celem jest zwrócenie uwagi rządów i opinii publicznej na znaczenie dziedzictwa dokumentacyjnego oraz konieczność jego ochrony i podejmowanie działań na rzecz jego popularyzacji i szerokiego udostępniania.
W ramach Programu od 1997 r. tworzona jest Międzynarodowa Lista, na którą wpisywane są obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnym, ogólnoświatowym znaczeniu. Obecnie znajduje się na niej ponad 500 pozycji. Polska zajmuje trzecie miejsce pod względem liczby wpisów, mając ich aż siedemnaście. Polskie dziedzictwo dokumentacyjne reprezentują między innymi: dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich, utwory Fryderyka Chopina, tablice 21 Postulatów Gdańskich z Sierpnia 1980, Archiwum Biura Odbudowy Stolicy. Lista międzynarodowa jest uzupełniana co dwa lata. Ogłoszenie kolejnych wpisów spodziewane jest w tym roku.
Tworzone są również listy regionalne i krajowe. Polska Lista Krajowa tworzona jest od 2014 roku. Do tej pory odbyły się jej cztery edycje. W ich wyniku na Listę wpisano pięćdziesiąt siedem obiektów. Obiekty wpisane na Listę Krajową dostępne są na stronie Pamięć Polski.
Archiwalia lubelskie w programie Pamięć Polski
Z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie w 2021 r. na Listę IV edycji Programu wpisane zostały dwa zespoły archiwalne: Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca [1581-1588]1589-1944 oraz Trybunał Koronny Lubelski 1579-1811. Pierwszy z nich powstał w wyniku działalności gospodarczej rodu Zamoyskich, drugi to pozostałość po najwyższej instancji sądowniczej w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej.
Ordynacja Zamojska, to kompleks dóbr ziemskich założony przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (1542-1605). Jej istnienie zatwierdziła konstytucja sejmowa uchwalona w 1589 r.
Ordynacja obejmowała w szczytowym okresie funkcjonowania 371 tys. ha, w tym 8 miast (Zamość, Goraj, Janów, Kraśnik, Krzeszów, Szczebrzeszyn, Tarnogród, Tomaszów) i 157 innych miejscowości. Przetrwała okres zaborów w XIX w. i została zlikwidowana dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 6 IX 1944 o reformie rolnej, przez co jej majątek został rozparcelowany.
https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/archiwum-ordynacji-zamojskiej-ze-zwierzynca/
https://lublin.ap.gov.pl/archiwalia-lubelskie-na-liscie-krajowej-pamiec-polski-programu-unesco-pamiec-swiata/
Akta Trybunału Koronnego Lubelskiego są wyjątkowym świadectwem działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na ustrój systemu sądownictwa w I Rzeczypospolitej. Był instytucją, która wyrażała istotę demokracji szlacheckiej, instancją sądową kolegialną i niezależną od panującego. Sądzili w nim wybierani przez szlachtę sędziowie, którzy z racji wyznawanych idei, zapewniać mieli stronom sporu równość wobec prawa.
https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/trybunal-koronny-lubelski/
https://lublin.ap.gov.pl/zespol-trybunal-koronny-lubelski-na-liscie-krajowej-programu-unesco-pamiec-swiata/
Fotografia: Dokument lokacyjny miasta Krakowa, ANK, fot. Anna Seweryn
