Czy wielu mieszkańców Lublina i Lubelszczyzny potrafiłoby odpowiedzieć w naprędce zorganizowanej sondzie na pytanie, kim był Feliks Bieczyński? Bez jej przeprowadzenia, nie dowiemy się tego, ale prawdopodobnie zrobiliby to jedynie nieliczni specjaliści. Dzisiaj, w 135. rocznicę śmierci Bieczyńskiego, warto przypomnieć postać i dokonania osoby, która pozostawiła po sobie szereg projektów i prac szczególnych. Wiele z nich zostało wdrożonych w życie, inne pozostały jedynie w pismach, przechowywanych obecnie w Archiwum Państwowym w Lublinie.
Lublinianie lubią spędzać czas w Parku Saskim, który starsi mieszkańcy miasta znają choćby z czasów powojennych z wielu faz jego przemian, a być może i funkcji w znaczeniu miejsca życia towarzyskiego. Lubią studiować dawne plany Lublina i porównując je ze współczesnymi śledzić, jak rozwijało się na przestrzeni 200 lat ich rodzinne miasto. Z kolei mieszkańcy wielu zakątków Lubelszczyzny, nie wiedząc nic o działalności Bieczyńskiego, trwają w przekonaniu, że świat, w którym żyją, zastana przestrzeń, po której się poruszają, to coś, co nigdy nie uległo zmianie, że widzą to, co widzieli ich przodkowie półtora wieku temu. Dzięki pracy Bieczyńskiego mamy dzisiaj możliwość konfrontacji dawnego ze współczesnym.
Feliks hr. Łodzia Bieczyński był dwukrotnie inżynierem wojewódzkim (1828-1830, 1832-1862) zajmującym się – jak byśmy dzisiaj powiedzieli – planowaniem przestrzennym. Swoją wiedzę i umiejętności zawdzięczał studiom na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w latach 1818-1820 uczył się budownictwa i miernictwa. Jak wskazują akta stanu cywilnego parafii katedralnej w Lublinie, przechowywane w Archiwum Państwowym w Lublinie, gdy obejmował po raz pierwszy funkcje inżyniera wojewódzkiego miał 29 lat, bowiem urodził się w listopadzie 1799 r. Miejscem jego urodzenia był majątek Grzebowilk w powiecie siennickim, w województwie mazowieckim, a rodzicami Teofil i Marianna z Makowskich. W 1830 r. Feliks poślubił Emilię Nepomucenę Joannę, c. Wincentego i Izabeli z Kiczyńskich Koźmianów. Z tego związku urodziło się 17 kwietnia 1831 r. ich jedyne dziecko, córka Izabela, zapisana w aktach stanu cywilnego parafii pw. św. Jana w Lublinie dopiero w 1862 r. W czasie powstania listopadowego Bieczyński służył ochotniczo w 15. Lubelskim Pułku Piechoty w Modlinie uzyskując stopień pułkownika. Po ,,rewolucji” powrócił do Lublina, by kontynuować pracę zawodową.
Jak wskazują akta dokumentujące działalność Bieczyńskiego zachowane w lubelskim archiwum, jego główne zajęcia koncentrowały się na projektach i realizacji planów regulacji miasta Lublina, ale inżynier był także autorem planów i przedsięwzięć dotyczących innych miast.
Sztandarowym jego projektem było założenie parku miejskiego, tzw. Ogrodu Miejskiego, na gruntach lubelskiego przedmieścia Wieniawa, położonego na rogatkach warszawskich. Prace nad nim trwały od lutego do jesieni 1837 r., gdy został otwarty dla lublinian. Ogród został zaprojektowany w stylu angielskim, z takim wykorzystaniem warunków terenowych, aby poprzez ich uwypuklenie i wprowadzenie do krajobrazu małej architektury oraz odpowiedniej roślinności, nadać temu miejscu wypoczynku jak najbardziej atrakcyjnego charakteru. Wysadzone w parku miejskim rośliny zostały przez Bieczyńskiego opisane w broszurze Spis szczegółowy drzew ozdobnych, krzewów, podkrzewów, kwiatów trwałych (…) wysadzonych w Ogrodzie Publicznym Miejskim od (…) założenia w roku 1837 po dzień 18/30 września 1854 r. Bieczyński opracował również projekt przebudowy lubelskiego Podzamcza, dzielnicy żydowskiej oraz linii kolejowej, biegnącej z Warszawy przez Lublin w kierunku rzeki Bug, ze stacją kolejową w mieście. W ostatniej sprawie, w 1863 r. powstał jego elaborat, w którym polemizował z członkami specjalnej komisji do przeprowadzenia sprawy, nie zgadzając się z jej wnioskami, co do przebiegu trasy kolei w Lublinie.
Drugą gałęzią działalności Feliksa Bieczyńskiego była kartografia. Opracowane przez niego całościowe plany miast powstawały głównie w związku z regulacją ich przestrzeni, ale także w formie fragmentów miejscowości i dóbr ziemskich, stanowiących załączniki do toczących się spraw urzędowych lub na potrzeby różnych instytucji gospodarczych. Tego typu plany i mapy są w lubelskim archiwum reprezentowane dość licznie, a najbardziej znanym, jest tzw. ,,plan Bieczyńskiego”, powstały w 1829 r.
Innym jego planem, również znajdującym się w Archiwum Państwowym w Lublinie, przedstawiającym całościowo miasto, jest plan regulacyjny Łęcznej, powstały po pożarze miejscowości w 1846 r. To wśród kartografików Bieczyńskiego jedno z wielu przedsięwzięć, ale dla obrazu miasta z połowy XIX w. źródło najcenniejsze, ze względu na szczegółowość oddanych w nim przedstawień obiektów miejskich, naturalnych i topografii miasta.
Do pomniejszych prac F. Bieczyńskiego zaliczyć można sytuacyjny plan wykonany dla Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego, sporządzony przy okazji planów wybrukowania ulic miasta.
Feliks Bieczyński przeszedł na emeryturę w czerwcu 1862 r. Zmarł 13 czerwca 1885 r.
Tekst: dr Robert Jop.
Wykorzystano fragmenty artykułu E. Targońskiej, Najstarszy ogród w mieście – Ogród Saski w materiałach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Lublinie, [w:] Lublin w kulturze, kultura w Lublinie. Dziedzictwo kulturowe miasta od średniowiecza do współczesności, red. P. Dymmel, R. Jop, Lublin 2018, s. 171-181.
