Polski plakat propagandowy dwudziestolecia międzywojennego w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie.
Najnowsza publikacja z serii Ikonoteki Lubelskiej stanowi opis i prezentację plakatów propagandowych z zasobu lubelskiego archiwum państwowego. Wykorzystano w niej plakaty wybrane z zespołu nr 632 Zbiór afiszów i druków ulotnych 1861-1944, posiadające cenne walory artystyczne i estetyczne. Prezentowane plakaty wykonane były w różnych zakładach litograficznych na terenie całego kraju, a ich autorami byli uznani polscy artyści. Na szczególną uwagę pod względem plastycznym zasługują plakaty propagandy politycznej pochodzące z okresu wojny polsko-bolszewickiej (1920), w których głównym środkiem wyrazu była groteska i karykatura. W tej grupie są też plakaty ilustrujące potrzeby wojska polskiego, a także zachęcające do zakupu Pożyczki Odrodzenia Polski, która miała pomóc podźwignąć się rodzimej gospodarce. Charakterystyczne dla tego zbioru są też plakaty wyborcze pochodzące z tzw. wyborów brzeskich w 1930 r. Na uwagę zasługują realizacje nawołujące do głosowania na stronnictwo Marszałka Józefa Piłsudskiego autorstwa Stefana Norblina oraz Bolesława Surałły.
Sztuka plakatowa wspierała też akcje podejmowane przez środowiska walczące z aktualnymi problemami i patologiami społecznymi, jak alkoholizm czy gruźlica. Wśród nich wyróżniają się: „Spirytus skażony – trucizna! Picie denaturatu powoduje śmierć” Henryka Czernego, czy najsłynniejsza kampania społeczna tamtych czasów – opatrzona hasłem autorstwa Melchiora Wańkowicza – „Cukier krzepi”.
Z recenzji prof. Lechosława Lameńskiego:
Tym razem na zawartość tomu trzeciego [serii Ikonoteka Lubelska] składają się 84 plakaty z okresu dwudziestolecia międzywojennego, będące własnością Archiwum Państwowego w Lublinie. Dotychczas nieopracowane, często bez właściwej atrybucji, bardzo zróżnicowane pod względem formalnym i treściowym, pozwalają jednak spojrzeć w sposób przekrojowy na osiągnięcia polskiej grafiki użytkowej w latach II Rzeczypospolitej. Znajdują się wśród nich m.in. prace projektu Tadeusza Gronowskiego, jednego z najwybitniejszych polskich plakacistów, artysty o międzynarodowej sławie, ale także niezwykle sugestywne (szalenie malarskie) prace Stefana Norblina czy też bardzo dekoracyjne kompozycje Felicjana Szczęsnego-Kowarskiego, Zygmunta Kamińskiego i Władysława Skoczylasa, członków Stowarzyszenia Artystów Plastyków Rytm, czołowej grupy twórców, czynnej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. […]
Tekst został napisany w sposób klarowny, obiektywnie, z myślą o wymagającym czytelniku. W efekcie, uwagi autorki czyta się z przyjemnością, a jej dobre przygotowanie merytoryczne pozwala zrozumieć wszystkie najważniejsze kwestie teoretyczne związane z projektowaniem plakatów, komponowaniem ich warstwy tekstowej i graficznej oraz oddziaływaniem na świadomość społeczeństwa.
Polski plakat propagandowy dwudziestolecia międzywojennego w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie. Opracowała Monika Schmeichel-Zarzeczna. Archiwum Państwowe w Lublinie. Lublin 2014, ss. 160 (Ikonoteka Lubelska t. 3). ISBN 978-83-938833-8-7, ISBN 978-83-64806-32-2, cena: 62 zł.
